همه ما در طول روز با مسائل گوناگونی روبرو می‌شویم و نیاز به تصمیم‌گیری داریم که ممکن است ساده یا حتی پیچیده و مهم باشند. در این مواقع است که باید تصمیم گیری احساسی را بشناسیم.
این‌که چطور تصمیمی از روی احساسات نگیریم و منطقی عمل کنیم، نیاز به آموزش و یادگیری دارد. باید یاد بگیریم در شرایط مختلف چطور احساسات خود را کنترل کنیم و تصمیمی از روی منطق بگیریم تا روند زندگی اجتماعی یا کاری ما را برهم نزند.
البته شاید در ابتدا چنین کاری برای افراد احساساتی و عاطفی سخت باشد اما تصمیم‌گیری عاطفی می‌تواند موقعیت شغلی، اجتماعی و روابط صمیمانه را در معرض خطرهای جدی قرار دهد.
در این مطلب یاد می‌گیریم تصمیم گیری احساسی چیست و چطور می‌توان در موقعیت‌های مختلف تصمیمی منطقی گرفت. همچنین روش‌های جلوگیری از تصمیم‌گیری هیجانی را یاد می‌گیریم. پس تا انتها همراه ما باشید.
انواع تصمیم‌گیری
تصمیم‌گیری یک مهارت در زندگی است که باید تقویت شود. البته همه انتخاب‌ها یک مدل نیستند و انواع مختلفی دارند. هر نوع تصمیمی مناسب یک موقعیت است که باید بدانید در چه شرایطی از آن‌ها استفاده کنید.
برای تقویت مهارت تصمیم‌گیری شناخت انواع آن ضرورت دارد. در این بخش دو مورد از آن را توضیح می‌دهیم و تفاوت آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
تصمیم گیری احساسی چیست؟
تصمیم گیری احساسی چیست؟ مطمئنا تا کنون بارها بر سر دو راهی قرار گرفته‌اید؛ دوراهی عقل و احساس. در این شرایط مستاصل و سردرگم شده‌اید و اگر فردی عاطفی باشید تصمیمی از روی احساسات خود گرفته‌اید که به ضرر شما تمام شده است.
تصمیم‌گیری هیجانی معمولا تصمیمی با فکر و منطق نیست و آن را خیلی سریع انتخاب می‌کنید. این انتخاب گاهی می‌تواند زندگیتان را به نابودی بکشاند، باعث ورشکستگی شما، شکست عاطفی و حتی انجام معاملات هیجانی شود.
حتما دیده‌اید فروشگاه‌ها برای فروش بهتر موسیقی بلند پخش می‌کنند. در واقع آن‌ها با تزریق هیجان به افراد آن‌ها را مجبور به خرید احساسی می‌کنند. در واقع این تصمیم‌گیری نقطه مقابل تصمیم‌گیری عاقلانه و حسابگرانه است.
نمونه بارز تصمی‌گیری هیجانی تصمیم در مورد ازدواج است که می‌تواند به‌شدت مخرب باشد. برخی افراد دچار هیجان می‌شوند و تصمیمی را می‌گیرند که عاقلانه نیست.
تفاوت تصمیم منطقی و احساسی
در تصمیم‌گیری منطقی فرد از هیجان خود آگاهی دارد و می‌تواند آن را تشخیص دهد. در نتیجه تصمیم درستی را می‌گیرد. چنین فردی در موقعیت‌های هیجانی منتظر می‌ماند تا احساسات و هیجانش فروکش کند.
او پس از فروکش کردن هیجان خوب فکر می‌کند، سود و زیان کار را در نظر می‌گیرد و اقدام به عمل می‌کند. به‌این شکل فرد زمان کافی دارد تا ببیند آیا آن کار ارزش انجام را دارد یا خیر. او سپس گزینه‌های نامطلوب را حذف می‌کند و بهترین حالت را در نظر می‌گیرد. در نهایت چنین تصمیمی می‌تواند سودآور باشد و به پیشرفت فردی منجر شود.
تفاوت این دو تصمیم در نتیجه نهایی مشخص می‌شود. تصمیم گیری احساسی بر عکس تصمیم‌های منطقی، سریع گرفته می‌شوند و بیشتر منجر به شکست می‌شوند. وقتی زود تصمیم بگیریم زمان کافی برای بررسی همه جوانب و راهکارها را نداریم. به‌همین دلیل ممکن است اشتباه کنیم و شکست بخوریم.
در دعواهای جنجالی بسیار دیده‌ایم که افراد تصمیم آنی می‌گیرند. این کار کاملا احساسی است و می‌تواند به‌شدت آسیب‌زا باشد. گاهی ممکن است در ابتدا با منطق پیش روید اما احساسات به‌طور ناخودآگاه روی تصمیمتان اثر بگذارد.
چرا احساسی تصمیم می‌گیریم؟
خاطرات خود را مرور کنید، حتما ردپایی از احساس در آن‌ها خواهید دید. حتی ممکن است با یک تصمیم آسیب دیده باشید. اما چرا چنین چیزی رخ می‌دهد؟ مغز در برابر حجم اطلاعاتی که به آن وارد می‌شود، برای بقای خود زود واکنش نشان می‌دهد. در نتیجه ممکن است در موقعیت‌هایی دچار خشم یا عصبانیت شود و واکنش نشان دهد. این عملکرد مغز افراد بستگی به ارزش‌ها، باورها و خاطرات فرد دارد. البته دسته‌ای از محققان بر این باور هستند که سرعت در تصمیم گیری احساسی به ژن‌ها مربوط می‌شود.
عواقب تصمیم‌گیری از روی احساس
تصمیم‌گیری از روی احساس در موارد زیادی برای ما یا اطرافیان عواقب ناگواری در پی دارد. از جمله:
- خطر ناشی از تصمیم‌گیری اشتباه که می‌تواند دامن‌گیر خود یا اطرافیان شود.
- درجا زدن یکی دیگر از عواقب تصمیم گیری احساسی است. گاهی فرد می‌داند چیزی به ضررش تمام می‌شود اما قدرت تصمیم گرفتن منطقی ندارد.
- یکی دیگر از عواقب تصمیم گیری احساسی، اقدام عجولانه و بدون فکر است.
راهکارهای مدیریت احساسات
برای این‌که پس از تصمیم‌گیری پشیمان نشوید، باید یاد بگیرید چگونه احساسات خود را مدیریت کنید. کنترل احساساتی مانند خشم، شادی، عشق و ناراحتی کاری دشوار اما شدنی است. در ادامه راهکارهایی را برای مدیریت احساسات ارائه می‌دهیم:
1. تصمیم‌گیری در هنگام فوران احساسات ممنوع
معمولا فرد زمانی تصمیم احساسی می‌گیرد که در اوج فوران احساساتی مانند خشم، عصبانیت، عشق و شادی قرار دارد. چنین تصمیمی از روی عقل و منطق نیست و احساس در آن دخالت دارد.
خشم یکی از هیجاناتی است که وقتی فرد دچار آن می‌شود، واقعا قدرت تصمیم‌گیری درست را از دست می‌دهد. تصمیم‌گیری در این موقعیت می‌تواند آسیب‌های جدی برای فرد و اطرافیانش به وجود آورد. توصیه ما این است که در چنین مواقعی تصمیم جدی نگیرید و آن را به زمان دیگری موکول کنید. هر گاه احساساتتان فروکش کرد می‌توانید در مورد آن فکر کنید و تصمیم درستی بگیرید.
2. ایجاد آرامش قبل از تصمیم‌گیری
مغز در هنگام آرامش عملکرد بهتری دارد و شما بهتر می‌توانید فکر کنید. جوانب کار را بسنجید و ببینید آیا تصمیمی که می‌گیرید به ضرر خودتان یا دیگری هست یا خیر. یادتان باشد گاهی عواقب تصمیم گیری احساسی تنها دامن خودتان را نمی‌گیرد و ممکن است باعث اذیت و آزار دیگران نیز شوید.
3. عجله ممنوع
تصمیمات عجولانه معمولا نتایج خوبی در بر ندارند. سعی کنید طوری برنامه‌ریزی کنید که با عجله مجبور به تصمیم‌گیری نشوید. با کوتاه شدن زمان تصمیم‌گیری، مغز تحلیل درستی نخواهد داشت.
4. استرس بی استرس
استرس یکی دیگر از موانع تصمیم‌گیری عقلانی است. زمانی که استرس دارید، مدیریت احساسات دشوار می‌شود. راهکارهای مفیدی را برای برطرف کردن استرس و اضطراب خود پیدا کنید. اگر خواب کافی نیاز دارید، حتما به اندازه استراحت کنید. کتاب بخوانید و ورزش کنید. زمانی را برای بیرون رفتن با دوستان در نظر بگیرید و از طبیعت غافل نشوید.
5. سنجیدن عواقب تصمیم گیری
هر تصمیمی به دنبال خود نتایج و عواقبی دارد. پس سنجیده عمل کنید و ببینید مزایا و معایب آن چیست. بنابراین پس از آن پشیمان یا شرمنده نخواهید شد.
6. خودخواهی ممنوع
خودخواهی می‌تواند راه حل‌های خوب را از دیدتان پنهان کند. نظرات دیگران را بشنوید و درک کنید. با درک احساسات دیگران می‌توانید رفتار شایسته‌تری از خود نشان دهید. بسیاری از روابط دوستانه و صمیمانه به دلیل خودخواهی و تصمیم گیری احساسی از بین می‌روند.
قضاوت دیگران و نادیده گرفتن نظرات سایر افراد در مواقع دشوار می‌تواند تصمیمات سطحی را به همراه داشته باشد که بعد از آن‌ها پشیمان می‌شوید. از تجربیات دیگران به سود خود بهره ببرید و هوشمندانه تصمیم بگیرید.
7. زندگی در گذشته یا آینده ممنوع
با بروز احساسات خوب یا بد هرگز به گذشته یا آینده فکر نکنید. پس در زمان حال باشید، از گذشته عبرت بگیرید و در مورد چیزهایی که هنوز اتفاق نیفتاده است فکر نکنید. به فکر حال و رشد و پیشرفت خود در زمان حال باشید.
8. دیدن واقعیت
از دید فردی بیرون از این قضیه به موضوع نگاه کنید. واقعیت‌ها را ببینید و تصمیمی عاقلانه بگیرید.
9. شناختن احساسات خود و کنترل آن
اگر احساسات خود را درک کنید و بشناسید، موقع بروز احساسات بهتر آن‌ها را مهار می‌کنید. با مهار کردن احساسات تصمیم منطقی‌تری خواهید گرفت.
ببینید چرا چنین احساسی به شما دست داده است. آیا به‌خاطر ماهیت تصمیم چنین حسی را دارید یا اضطراب شما ناشی از عوامل دیگری است. هرگاه احساسات بر شما غلبه کرد، سعی کنید به ناخودآگاهتان رجوع کنید. آن حس را بشناسید و سپس عکس‌العمل منطقی نشان دهید.
البته منظور این نیست که باید تمام احساسات خود را سرکوب کنید، بلکه لازم است هیجانات خود را کنترل و مدیریت کنید. تقویت هوش هیجانی یکی از راه‌های جلوگیری از تصمیم گیری احساسی است. کسانی که هوش هیجانی ضعیفی دارند، معمولا تصمیم‌های هیجانی و عجولانه می‌گیرند.
یکی از تکنیک‌هایی که می‌توانید در این مواقع استفاده کنید گوش دادن به آهنگ یا مشغول شدن به انجام کاری است. قبل از تصمیم‌گیری از خود بپرسید آیا تمام جوانب کار را در نظر گرفته‌ام.
10. مشاوره خواستن
با فردی آگاه مشورت کنید و اگر نیاز است از یک مشاور کمک بگیرید. قطعا فرد آگاه به دور از هر احساسی خیلی بهتر از شما جوانب کار را می‌سنجد و می‌تواند کمکتان کند.
همچنین بخوانید: چطور نه گفتن را یاد بگیریم و مطابق میل دیگران رفتار نکنیم
آیا تصمیم گیری احساسی همیشه نتایج بدی دارد؟
گاهی این نوع تصمیم‌گیری نه تنها آسیب‌زا نیست، بلکه لازم است بدون هدر دادن وقت تصمیم گرفته شود. برای مثال در مواقع خطر باید بتوانید سریع تصمیم بگیرید. زمانی که جان کسی در خطر است، احساسات می‌تواند محرکی برای کمک به او باشد. پس همیشه و همه جا تصمیم احساسی مضر نیست.
سخن نهایی
تصمیم‌گیری برای افراد زیادی همراه با چالش است و در بعضی مواقع تصمیم‌های زودهنگام و احساساتی می‌تواند زندگی فردی و اجتماعی شخص را به خطر بیاندازد. در این مطلب توضیح دادیم تصمیم گیری احساسی چیست، عواقب آن و راهکارهایی برای اجتناب از آن ارائه دادیم. در موقعیت‌های بعدی سعی کنید با شناخت حس درونی خود بهترین تصمیم را بگیرید.
آیا شما هم تجربه تصمیم گیری احساسی دارید؟ با ما به اشتراک بگذارید. ما در گروه مشاوره نیک همراه با مشاوره های حضوری، آنلاین و تلفنی به شما کمک می‌کنیم تا با ارائه راهکارهایی به مقابله با تصمیم گیری احساسی بپردازید تا از زندگی خود رضایتمندی بالایی داشته باشید.
021-28424894
