به غم، اندوه، مصیبت، ماتم و عزای افراد در برابر یک واقعه مثل مرگ، سوگ می‌گویند. این حالت زمانی در افراد رخ می‌دهد که چیزی را در زندگی خود از دست بدهند. هر فقدانی مثل از دست دادن رابطه عاطفی، شغل، حیوان خانگی یا اشیای گران‌بها و فاصله جغرافیایی از خانواده، نوعی مرگ به‌شمار می‌رود. باید بدانید که سوگ واکنش نرمال افراد در برابر یک مصیبت است و به آرام شدن آن‌ها کمک می‌کند. انواع سوگ تاثیرات درونی زیادی مثل افکار و احساسات غم‌انگیز در شخص به‌وجود می‌آورد و فرد آن را با رفتارهای بیرونی مانند گریه کردن و پوشیدن لباس سیاه نشان می‌دهد.
با این مقدمه در ادامه مطلب می‌خواهیم به بررسی انواع سوگ در روانشناسی بپردازیم. پس برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتها همراه ما باشید.
نشانه‌های سوگ چیست؟
علائم سوگ با توجه به شرایط فردی، اجتماعی، مذهبی و فرهنگی متفاوت است. به‌طور کلی نشانه‌های شاخص سوگ و داغ‌دیدگی شامل مواردی است که در ادامه ذکر می‌کنیم.
علائم عاطفی
با بروز این مشکل، روحیه فرد دستخوش تغییرات زیر می‌شود:
- غم
- خشم
- اضطراب
- احساس گناه
- خستگی
- پریشانی
علائم جسمانی
از نظر فیزیکی شخص از جمله مشکلات زیر را در بدن خود احساس می‌کند:
- معده درد
- احساس فشار در قفسه سینه
- تنگی نفس
- سردرد
- خستگی مفرط
- بی اشتهایی یا پرخوری
- حساسیت بیش از اندازه به سر و صدا
- سرگیجه
- لرزش بدن
- رنگ پریدگی
علائم شناختی
با بروز انواع سوگ شخص ممکن است رفتارهای زیر را از خود نشان دهد:
- ناباوری
- توهم
- احساس حضور متوفی
- تنفر نسبت به اطرافیان
- از دست دادن ایمان و اعتقادات
- ترس
- دیدن رویاهای وحشتناک
علائم رفتاری
پس از هر غم یا غصه شدید، شخص نشانه‌های زیر را از نظر رفتاری خواهد داشت:
- اختلال در خواب
- بی‌قراری
- حواس‌پرتی
- آه کشیدن
- ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران
- تمایل به مصرف مواد مخدر
- وسواس فکری
- اصرار به حفظ تمامی اشیاء متوفی
مراحل سوگ چیست؟
سوگ یا ماتم احساسات غم‌انگیزی است که فرد آن را به دلیل از دست دادن یک شخص یا چیز جدید تجربه می‌کنند. معمولا بسیاری از افراد غم را به‌عنوان اصلی ترین نشانه سوگ می‌شناسند اما در این دوران انسان‌ها تنها احساس غم ندارند.
به حالت‌های مختلفی که شخص در زمان فقدان یک عزیز تجربه می‌کند، مراحل سوگ می‌گویند. این مراحل معمولا در دوران بزرگسالی ثابت هستند اما آدم‌ها خصوصیات اخلاقی متفاوتی با یکدیگر دارند. به‌همین علت مراحلی را که در این قسمت ذکر می‌کنیم ممکن است در برخی افراد به همین ترتیب نباشد.
در بعضی مواقع ممکن است یک مرحله برای شخص چند بار تکرار شود و در مواردی چند مرحله با هم برای او رخ می‌دهد.
مرحله انکار
اولین مرحله از انواع سوگ در بزرگسالی انکار نام دارد. معمولا زمانی که خبر از دست دادن عزیزی به گوش شخص می‌رسد این واقعیت را به‌احتمال زیاد انکار می‌کند، زیرا باور این اتفاق برای او سخت است. در حالت عادی انسان‌ها از این مرحله به‌سرعت می‌گذرند و از دست دادن شخص را پس از گذشت مدت کوتاهی باور می‌کنند.
مشکل اصلی زمانی ایجاد می‌شود که شخص در مرحله انکار باقی بماند. در چنین شرایطی باید هر چه سریعتر آن شخص را نزد یک روان شناس ببرید تا از نظر روحی، جسمی و رفتاری آسیب جدی نبیند.
افرادی که فرزندان خود را در سن نوجوانی یا جوانی از دست می‌دهند، بیشتر از هرکسی ممکن است در این مرحله بمانند و تا مدت‌ها نبود او را باور نکنند.
مرحله خشم
زمانی که شخص از مرحله انکار گذر می‌کند و با واقعیت مرگ متوفی کنار می‌آید، ممکن است بسیار خشمگین شود. این خشم می‌تواند نسبت به خود، شخص فوت شده، اطرافیان، حتی خدا و قوانین جهان باشد. معمولا افراد در این حالت از وضع موجود شکایت دارند و به‌دنبال پیدا کردن مقصر برای این اتفاق هستند.
مرحله چانه‌زنی
سومین مرحله از انواع سوگ چانه‌زنی است. در این مرحله شخص احساس حسرت دارد و حاضر است برای بازگرداندن شخص از دست رفته دست به هر کاری بزند.
در مرحله معامله یا چانه‌زنی شخص همواره در حال التماس کردن به خدا و اطرافیان است تا شرایط تغییر کند. اگر شخص در این مرحله احساس عذاب وجدان و حسرت زیادی داشته باشد ممکن است به دلیل درگیری فکری زیاد به خود یا اطرافیانش آسیب بزند. بنابراین لازم است تا با یک روان شناس در ارتباط باشد.
مرحله افسردگی
در این مرحله شخص تقریبا پذیرفته است که برای بازگرداندن شخص از دست رفته کاری از دستش برنمی‌آید و شرایط قابل تغییر نیست. در این مرحله شخص افسرده می‌شود و تمایلی برای انجام کارهای عادی و روزمره خود ندارد. اطرافیان او در این مرحله باید در کنار او باشند و سعی کنند حواس او را پرت کنند.
مرحله پذیرش
تجربه این مرحله یعنی شخص در انتهای سوگواری خویش است. او در این مرحله شرایط جدید را کاملا پذیرفته است و تلاش می‌کند تا خود را با آن تطبیق دهد. بسیاری از افراد ممکن است چندین سال طول بکشند تا به این مرحله برسند و حتی پس از آن یک احساس خلاء درونی داشته باشند.
انواع سوگ در روانشناسی
پس از تجربه یک اتفاق غم‌انگیز بهتر است برای بهبود حال خود تلاش کنیم، زیرا زندگی همچنان جریان دارد و باید تا وقتی که نفس می‌کشیم قوی باشیم. در این راستا لازم است تا با انواع سوگ آشنا شویم.
سوگ عادی
این نوع ماتم طبیعی است و شخص تمایل به پذیرش اتفاق پیش‌آمده دارد. در این حالت شخص به آرامی و به‌طور پیوسته تسکین پیدا می‌کند و به زندگی عادی بازمی‌گردد. تحقیقات نشان می‌دهند که این نوع سوگ حدود 6 ماه تا 2 سال طول می‌کشد.
سوگ مزمن
این نوع ماتم به سوگ افراطی نیز معروف است. در این حالت علائم فرد حتی با گذشت مدت طولانی کاهش نمی‌یابد.
سوگ تاخیری
در این نوع اندوه شخص در زمان وقوع واقعه از خود هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد و در عوض علائم او در آینده با شدت بیشتری بروز پیدا می‌کند.
سوگ پوشیده
در این نوع ماتم شخص نمی‌تواند مشکلات و علائم خود را در ظاهرش بروز دهد. اگر شخص نتواند اندوه خود را به‌درستی ابراز کند، به شکل دیگر و خطرناک‌تری ظاهر خواهد شد. یکی از عوارض این نوع سوگ بیماری تقلیدی است. یعنی شخص دچار بیماری می‌شود که فرد متوفی به آن مبتلا بوده است.
سوگ انتظار
این واکنش قبل از مرگ متوفی و در زمان بیماری او پیش می‌آید. این سوگ معمولا پس از وقوع فقدان به اتمام می‌رسد.
همچنین بخوانید: اولویت های زندگی را چطور تشخیص دهیم و برای آن‌ها تلاش کنیم
عوامل تاثیرگذار بر انواع سوگ
شدت تجربه انواع سوگ بستگی به عواملی دارد که در ادامه ذکر می‌کنیم.
مدت آشنایی با شخصی که از دست داده‌اید
اگر شما با شخصی که از دست داده‌اید صمیمی بوده باشید و مدت طولانی از شناختتان گذشته باشد، عبور از مراحل سوگ برایتان سخت‌تر خواهد بود. شما با این شخص خاطرات زیادی داشته‌اید، به‌همین علت فراموش کردن او برایتان کار آسانی نیست.
نحوه از دست دادن فرد
معمولا افرادی که عزیزی را به دلایل زمینه‌ای مثل بیماری از دست می‌دهند، راحت‌تر با موضوع کنار می‌آیند. اما باور چنین اتفاقی برای افرادی که به‌طور غیرمنتظره و بدون آمادگی قبلی با آن مواجه می‌شوند بسیار سخت است.
سلامت روان
اگر فرد ویژگی‌های شخصیتی مثبتی مثل استحکام روانی یا قدرت تحمل مسائل سخت زندگی را داشته باشد، می‌تواند اتفاق پیش‌آمده را راحت‌تر بپذیرد. برای افرادی که مشکلات افسردگی یا شخصیت وابسته دارند، پذیرش فقدان سخت‌تر است.
در زمان سوگواری چه کنیم؟
معمولا افراد در چنین مواقعی احساس درماندگی زیادی می‌کنند، زیرا هیچ قانونی وجود ندارد که به او بگوید باید برای بهبود وضعیت خود چه کار کند. برای عبور از این بحران بهتر است به سه مورد زیر عمل کنید.
درخواست حمایت
معمولا در این حالت شخص تمایلی به خوش‌گذرانی ندارد و مدت زیادی طول می‌کشد تا زندگی و روحیه او به حالت عادی بازگردد. افراد معمولا بعد از دست دادن یکی از عزیزان خود تمایل دارند تا بیشتر اوقات تنها باشند و از برقراری ارتباط با دیگران پرهیز می‌کنند.
اگر می‌خواهید مراعات حال شخص داغ‌دیده را در این حالت کنید یا به فکر بهبود حال خود هستید، باید بدانید دوری از سایرین چاره کار نیست. شخص در این شرایط لازم است بیشتر در جمع دوستان و دیگران حضور داشته باشد تا فکر او درگیر مسائل جانبی شود.
مراقبت از خود
اندوه زیاد می‌تواند شما را از نظر جسمانی نیز به‌شدت ضعیف کند. شما باید در این شرایط به اندازه کافی غذا بخورید و بخوابید. همچنین ورزش کردن به شما کمک زیادی خواهد کرد و به ترشح آندروفین در بدنتان کمک می‌کند. انجام کارهایی مثل ماساژ و رسیدگی به مو و ناخن در بهبود روحیه موثر است.
انجام فعالیت‌های لذت‌بخش
بهتر است کارهایی را که قبلا از انجام آن‌ها لذت می‌بردید، فراموش نکنید. در طول روز برای خود برنامه‌ریزی کنید و سرگرم انجام کارهای مختلف باشید.
سخن نهایی
در این مطلب به معرفی انواع سوگ در روان شناسی پرداختیم و شما را با علائم آن و روش‌های بهبود وضعیت روحی آشنا کردیم. اگر مدت سوگواری و اندوه شخص ادامه پیدا کند، می‌تواند آثار مخربی در زندگی او داشته باشد. بنابراین در این شرایط ارتباط با مشاور و بهره‌مندی از راهنمایی‌های او بسیار ضروری است.
آیا شما هم تجربه هر کدام از انواع سوگ را دارید؟ با ما به اشتراک بگذارید. ما در گروه مشاوره نیک همراه با مشاوره های حضوری، آنلاین و تلفنی به شما کمک می‌کنیم تا با ارائه راهکارهایی بر مصائب غلبه کرده و از زندگی خود رضایتمندی بالایی داشته باشید.
021-28424894
