همانطور که پایان بندی بعضی از فیلم ها مطابق میل و سلیقه ما نیست، پایان یک ازدواج هم می تواند متفاوت از چیزی باشد که انتظارش را داریم. جدایی عاطفی و متعاقب آن طلاق، از مواردی است که می تواند کام زندگی مشترک را تلخ کند. اما خوشبختانه، برخلاف فیلم ها – که ما هیچ دخل و تصرفی در داستان آن نداریم – می توان قصه زندگی زناشویی را به سمتی سوق داد که از تلخی آن کاسته و طعم شیرین آن غالب شود. درخصوص تأثیر طلاق پدر و مادر بر فرزندان، به قدر کافی سخن رانده شده است. ما قصد داریم تا در این مطلب، رویکردی متفاوت را در پیش بگیریم و به تأثیر فرزندان در جلوگیری از طلاق والدین بپردازیم و با ارائه برخی راهکارها، آنها را در پیشبرد این امر خطیر یاری کنیم.
توجه داشته باشید که منظور ما از «فرزندان» در این مطلب، فرزندان بالغ خانواده و بالای 18 سال است. عمدتاً فرزندانی که در سنین پیش از دبیرستان هستند، نمی توانند از عهده این نقش برآیند و ممکن است با ورود به این مسأله، خود درگیر مشکلاتی شوند که به مداخله روانشناسی نیازمند باشند.
فرزندان چگونه می توانند از طلاق پدر و مادر جلوگیری کنند؟
نقش فعال فرزندان در حل اختلافات خانواده
همه می دانیم که فرزندان یک زوج ناسازگار، ممکن است از طلاق آسیب ببینند. ولی آیا نقش فرزندان فقط این است که نظاره گر این جدایی باشند و مثل یک تماشاگر منفعل، شکست تیم محبوب خود را به تماشا بنشینند؟ موضوعی که شاید کمتر به آن پرداخته شده این است که فرزندان می توانند نقشی فعال در جلوگیری از طلاق پدر و مادر خود داشته باشند و زمینه های ترمیم رابطه آنها را مهیا کنند. آنها می توانند با شناسایی و درک علل بروز اختلاف در رابطه والدینشان، در راستای تلطیف این اختلافات قدم بردارند. در ادامه برخی از مهارت هایی را که در این راستا به فرزندان کمک می کند مرور می کنیم.
با دعوای پدر و مادر چه کنیم؟
نصیحت کردن؛ آری یا نه؟
بدترین زمان برای صحبت کردن درباره اختلافات و ناسازگاری های زوجین، در میانه دعوا و زمانی است که افراد کنترل روانی خود را از دست داده اند. وقتی ذهن والدین آشفته است، نصیحت کردن و دعوت آنان به صلح و آشتی کارایی ندارد و حتی ممکن است به بدتر شدن شرایط منجر شود. ضمن آنکه مثل همه دعواها، طرفین این دعوا هم حق را به خود می دهند و دیگری را مقصر بروز مشکلات می دانند. به همین دلیل اگر قصد برقراری صلح داریم، نباید در حضور طرفین، یکی را مقصر بدانیم و حق را به دیگری دهیم. ضمناً ممکن است والدین توصیه های مستقیم فرزندان را پذیرا نباشند؛ چرا که تصور می کنند آنها از لحاظ سن، تجربه و مرتبه، در جایگاه ارائه راه حل نیستند.
تهیه لیست اختلافات
هیچکس به اندازه فرزندان به زمینه های بروز مشکلات خانواده آگاه نیست و این وظیفه آنهاست تا با تهیه یک لیست، به درج دلایل تنش ها و شدت و حدت آنها بپردازند و با بررسی و تحلیل آن، در جهت كاهش تنش ها و رفع زمینه های اختلافات و ناسازگاری ها بکوشند. همچنین می توان با تهیه این فهرست و مراجعه به مشاور خانواده، از نظرات و راهکارهای یک فرد متخصص و بی طرف آگاه شد و توصیه های او را برای جلوگیری از طلاق پدر و مادر به کار بست.
کسب مهارت در آشتی دادن والدین
فرزندان وظیفه دارند در حفظ آرامش و ثبات خانواده کوشا باشند و سعی کنند پدر و مادری را که اختلاف دارند آشتی دهند. اما چیزی که آنها را در انجام این عمل یاری می کند، آموختن مهارت های روانشناختی حل اختلاف است. بدون بهره مندی از دانش و آگاهی لازم، نمی توان در فضای متشنج یک رابطه مداخله کرد؛ چراکه می تواند شرایط را از چیزی که هست بدتر کند و باعث مشکلات ثانویه ای شود که به آتش مشکلات اولیه می دمد. بهره گیری از مشاوره های روانشناسان و مشاوران خانواده، می تواند افراد را در رفع مسائلی که والدینشان را به سمت طلاق سوق می دهد یاری کند.
کمک به والدین در گرو کمک به خود
همان اندازه که جلوگیری از طلاق والدین اهمیت دارد، حفظ سلامت جسمی و روحی فرزندان مهم است. اگر فرزندان از شرایط فیزیکی و روانی خوبی برخوردار نباشند، نمی توانند پدر و مادر خود را در آغاز دوباره یک زندگی سالم مساعدت کنند. آنها باید با دوری جستن از زمینه های ایجاد تشویش و اضطراب، در ارتقاء سلامت خود بکوشند تا بتوانند این سلامت را به رابطه آسیب دیده پدر و مادرشان تزریق کنند. بهره گیری از تغذیه مناسب، ورزش، تماشای فیلم های كمدی و رفت و آمد با افراد مثبت اندیش، از جمله مواردی هستند که به فرزندان کمک می کند تا هم خود را از آه و افسوس برهانند و هم با شرکت دادن والدین در این برنامه ها، ابرهای خاکستری آسمان خانواده را کنار بزنند و راه تابش خورشید همدلی را باز کنند.
صحبت با والدین در آرامش
زمانی که والدین آرام هستند، فرزندان باید احساسات خود را در خصوص مشکلات آنها بیان و آنها را متوجه کنند که اختلافشان فضای خانواده را – که باید گرم و پرامید باشد – سرد می کند. فرزند باید از پدر و مادر خود بخواهد که به خاطر خودشان هم که شده، در این خصوص چاره ای بیاندیشند. بروز اختلاف و حتی جر و بحث، اتفاقی کاملاً طبیعی برای زوجین است و حتی می تواند مفری برای تخلیه فشار روانی باشد. ولی چیزی که حائز اهمیت است این است که افراد، مشکلات خود را پیش از اینکه به مرحله جدایی و طلاق برسد، با هم در میان بگذارند و به رفع آن اقدام کنند.
والدین هم باید یاد بگیرند تا در خصوص احساسات خود، با همسر و فرزندانشان صحبت کنند. توانایی بیان درونیات بدون آنکه به طرف مقابل توهین شود، مهارت کارگشایی است که به زوجین کمک می کند تا علاوه بر دستیابی به آرامش روانی، چرایی اختلافات موجود را مرور کنند و برای حل آن به نتیجه برسند.
بهره گیری از مشاوره خانواده حضوری، تلفنی و آنلاین
متأسفانه همه روابط زناشویی، قابلیت حفظ شدن را ندارند و گاهی ماندن زوج ها در کنار هم، ضرری بیشتر از طلاق دارد. یکی از بدترین دلایل ادامه زندگی مشترک این است که والدین به خاطر مصون ماندن فرزندان از آسیب های طلاق در کنار هم بمانند. در این صورت عواقبی به مراتب نامطلوب تر از طلاق در انتظار زوجین و فرزندان آنها است. اما خبر خوب این است که آموزش والدین و فرزندان می تواند تأثیر شگرفی در جهت حل مسائل و مشکلات جاری داشته باشد و با بازسازی بنیان خانواده، از بروز طلاق پدر و مادر جلوگیری کند.
فقدان مهارت حل مسئله، اصلی ترین دلیل بروز اختلاف بین زوج هاست. نداشتن مهارت حل مسئله سبب می شود تا زوج ها برای رهایی از اختلاف، بدترین و در عین حال در دسترس ترین راه یعنی طلاق را انتخاب کنند. زوج ناسازگاری که قصد طلاق دارند، باید قبل از نهایی کردن تصمیم خود، به مشاوره خانواده مراجعه کنند. چه بسا مشکل آنها راه حل بسیار ساده تری از طلاق داشته باشد و تنها نیازمند چند جلسه مشاوره نزد یک مشاور زبده و باتجربه باشد. این یکی از وظایف فرزندان است که با ترغیب والدین به انجام مشاوره تخصصی، آنها را در اتخاذ تصمیم صحیح همراهی کنند. چنانچه زوجین از حضور در جلسات مشاوره دونفره امتناع کردند، می توان آنها را به انجام مشاوره انفرادی مجاب کرد. مشاوره های حضوری، تلفنی و آنلاین از جمله انواع مشاوره است که خانواده ها می توانند از آنها استفاده کنند. مشاور خانواده، علاوه بر بررسی علل بروز اختلافات در زندگی زوجین، راه حل هایی کاربردی را جهت کاستن از آسیب ها عرضه می کند و از این طریق به بهبود کیفیت رابطه زوج ها می پردازد.