یکی از مشکلاتی که انسان‌ها در عصر حاضر با آن مواجه شدند، وسواس خرید به‌شکل جنون‌آمیز است. عصر حاضر دنیای ارتباطات و مد است. به لطف تکنولوژی صنعت تبلیغات نیز پیشرفت بسیار زیادی کرده و به‌همین علت در برخی از افراد نیاز کاذب به خرید ایجاد شده است.
بسیاری از افراد به‌طور افراطی خرید می‌کنند و در زمان مشاهده کالا در فضای مجازی یا بازار، کنترلی روی خود ندارند. چنین رفتاری را در روانشناسی با نام‌های مختلفی مثل جنون خرید، اونیومانیا و اعتیاد به خرید می‌شناسند.
با این مقدمه در ادامه مطلب می‌خواهیم به سوال «با وسواس خرید آنی چگونه مقابله کنیم؟» بپردازیم. پس برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتها همراه ما باشید.
جنون خرید چیست؟
خرید کردن یکی از لذت‌بخش‌ترین کارهایی است که می‌توان انجام داد. همه ما از خرید کالاهایی که مطابق با سلیقه ما هستند، لذت می‌بریم. اما در بعضی مواقع خرید کردن تبدیل یه اعتیاد میشود و شخص کنترلی روی این رفتار خود ندارد.
بسیاری از افراد برای فروکش کردن احساسات منفی خود مثل اضطراب و افسردگی به خرید کردن روی می‌آورند. وسواس خرید می‌تواند مشکلات دیگری را نیز در زندگی شخص ایجاد کند. از مشکلات و نشانه‌های افرادی که به این حالت مبتلا هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- این افراد بدون هیچ کنترلی بر خود همواره کالاهای غیرضروری را می‌خرند.
- جنون خرید در این اشخاص تا جایی می‌رسد که گاهی با مشکلات مالی مواجه می‌شوند. این افراد ولخرجی می‌کنند و کالاهایی را می‌خرند که بیشتر از توان مالی آن‌ها است.
- ذهن این افراد برای خرید لباس و سایر کالا همواره درگیر است.
- افراد مبتلا به این اختلال رفتاری زمان زیادی را در جستجوی کالاهای غیرضروری به سر می‌برند.
- افراد مبتلا به وسواس خرید عزت نفس کمی دارند و به‌راحتی تحت تاثیر قرار می‌گیرند. این گروه منزوی و تنها هستند و معمولا خرید کردن را راهی برای برقراری ارتباط با دیگران می‌دانند.
- مبتلایان به این اختلال معمولا قربانی بازاریاب‌ها هستند.
- تحقیقات علمی نشان می‌دهند که بیشتر افراد درگیر با این مشکل، دچار افسردگی و ناراحتی هستند. زمانی که این گروه از اشخاص خرید می‌کنند برای مدتی کوتاه از حس ناراحتی خود رهایی می‌یابند و در نتیجه به‌طور موقت احساس خوشایندی در آن‌ها شکل می‌گیرد.
- بیشترین میزان اعتیاد این افراد برای خرید کالاهایی مثل لباس، کفش، جواهرات، وسایل خانه و ظروف است. آن‌ها نمی‌توانند در برابر محصولاتی که با تخفیف به فروش می‌رسند، مقاومت کنند.
انواع جنون خرید
اونیومانیا از نظر درمانگران به چند دسته تقسیم میشود:
- مبتلایانی که درگیر یک ناراحتی عاطفی هستند. در واقع درگیری با یک حس ناخوشایند آن‌ها را برای خرید تحریک می‌کند.
- افرادی که مشکل کمال‌گرایی دارند. این اشخاص همواره به دنبال خرید بهترین کالا هستند و از آنچه که خریده‌اند رضایت کافی ندارند. این حس آن‌ها را ترغیب می‌کند تا همواره به‌دنبال خرید کالای بهتری باشند.
- افرادی که با خرید به دنبال خودنمایی در مقابل دیگران هستند. آن‌ها دوست دارند تا دیگران به آن‌ها توجه کنند.
- مبتلایان به وسواس خرید که علاقه‌مند به جمع‌آوری کالایی خاص هستند و دوست دارند یک کلکسیون از شیء مورد نظر داشته باشند.
چرا افراد به جنون خرید مبتلا می‌شوند؟
از نظر علمی این مشکل زمانی در افراد بروز پیدا می‌کند که تحت تاثیر عوامل زیستی، محیطی و روان‌شناختی گوناگون قرار داشته باشند. در بدن برخی انسان‌ها در زمان خرید کالاهای مورد علاقه‌شان هورمون‌های دوپامین و اندروفین ترشح میشود و تجربه این حس خوب آن‌ها را علاقه‌مند به تکرار تجربه خرید می‌کند.
در دنیای امروز تبلیغات به‌طور گسترده‌ای انجام میشود و صنعت مد پیشرفت چشم‌گیری داشته است. طراحان لباس همواره در تولید پوشاک خلاقیت به خرج می‌دهند و یک مدل خاص در جامعه مد میشود.
در چنین شرایطی افراد کنترلی روی هیجان خود نخواهند داشت و همواره سعی می‌کنند به‌روز باشند. اختلالات دو قطبی نیز می‌تواند عاملی برای وسواس خرید و اعتیاد به این کار به‌شمار رود. از طرفی از نظر فیزیولوژیکی خرید می‌تواند سیستم پاداش‌دهی را در مغز فعال کند و حس خوب و هیجان‌انگیزی را به شخص ببخشد.
همان‌طور که گفتیم افرادی که به خرید کردن اعتیاد دارند معمولا منزوی و تنهایی هستند. آن‌ها ساعت‌های زیادی را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند و رضایت زیادی از خرید آنلاین دارند. مبتلایان به وسواس خرید تمایلی به خرید حضوری ندارند. از طرفی فروشگاه‌های آنلاین در هر ساعتی از شبانه روز در دسترس هستند و شخص می‌تواند لذت بیشتری از انجام این کار ببرد.
تحقیقات نشان می‌دهند که احتمال ابتلا به جنون خرید در خانم‌ها حدود 9 درصد بیشتر از آقایان است. معمولا افراد مبتلا به این وسواس سنی بین 20 تا 30 سال دارند. در نتایج پژوهش‌ها تعداد افرادی که سن آن‌ها بیشتر از 30 سال بوده و با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند، بسیار کم است. همچنین بسیاری از این افراد سطح تحصیلات پایینی داشتند.
همچنین بخوانید: زمانی که دچار ناراحتی بدون دلیل هستید، چکار کنید؟
عواقب وسواس خرید
اعتیاد به خرید می‌تواند پیامدهای منفی را پس از گذشت مدتی برای شخص داشته باشد. بسیاری از افرادی که مبتلا به این اختلال روانی هستند پس از خرید احساس گناه، اضطراب یا غم مفرط می‌کنند. آن‌ها با احساس پشیمانی ممکن است تمایل داشته باشند تا کالای خریده شده را به فروشنده آن بازگردانند.
پس از گذشت مدتی طولانی نیز این افراد دچار مشکلاتی مثل بدهی‌های مالی، اختلاف در روابط دوستانه و عاطفی، درگیری با خانواده و احساس نارضایتی از خود می‌شوند.
وسواس خرید آنی در برخی افراد تنها محدود به کالای کوچکی مثل لباس نیست. عده‌ای از مبتلایان افراطی حتی دست به خرید چیزهایی می‌زنند که از عهده پرداخت هزینه آن برنمی‌آیند. بسیاری از آن‌ها با مشکلاتی مثل پرخوری، اختلال کندن پوست، اختلال کندن مو و اختلال وسواس فکری- عملی مواجه هستند.
با وسواس خرید آنی چگونه مقابله کنیم؟
برای درمان جنون خرید باید حتما به یک روانشناس مراجعه کنید. روانشناسان می‌توانند به ریشه مشکل شما پی ببرند. بیشتر افراد آگاه در این زمینه بر این باور هستند که رفتارهای نا‌هنجار تحت تاثیر افکار نادرست قرار دارند. بنابراین روانشناس به شما کمک می‌کند تا به باورهای غلط خود که باعث بروز احساسات ناخوشایند نیز در شما هستند، پی ببرید و در تغییر آن‌ها تلاش کنید.
چنین فردی می‌تواند آموزش‌هایی نیز در زمینه مهارت تنظیم هیجان و مقابله با احساسات منفی به شما ارائه دهد. به لطف این مهارت شما دیگر برای فرار از احساسات و افکار منفی خود به خرید کردن پناه نمی‌برید.
در مواردی که درمانگر پی ببرد شما مبتلا به مشکلات رفتاری یا روانی دیگری نیز هستید درمان دارویی را برای شما آغاز خواهد کرد. همچنین ممکن است شما را به یک روانپزشک ارجاع دهد. در ادامه راهکارهای اولیه‌ای را درباره مقابله با وسواس خرید آنی معرفی می‌کنیم.
برنامه‌ریزی مالی
هر ماه خریدهای ضروری خود را به‌صورت اولویت‌بندی شده در یک لیست بنویسید. شما حتی می‌توانید مقداری مشخص از پولتان را برای خریدهای غیرضروری که از آن‌ها لذت می‌برید، جدا کنید. البته این کار را باید تا حدی انجام دهید که به وضعیت مالی شما صدمه نزند و اولویت‌هایی را که برای خرید داشتید، فراموش نکنید.
بهتر است در لیستی که تهیه کرده‌اید برای خودتان دقیق مشخص کنید که برای هر محصول و کالا تا چه اندازه‌ای مایل به پرداخت هزینه هستید.
در مواقعی که هیجان‌زده هستید خرید نکنید
اگر در حال خواندن این مطلب هستید یعنی شما به مشکل خود پی برده‌اید و به‌دنبال درمان آن می‌گردید. با توجه به آگاهی که از خود پیدا کرده‌اید شما نباید در مواقعی که هیجان‌زده هستید، احساس مثبت یا منفی دارید خرید کنید.
در زمان تجربه افراطی احساساتی مثل ناراحتی، عصبانیت یا خوشحالی وسوسه خرید می‌تواند در شما تشدید شود. در نتیجه ممکن است در زمان خرید تصمیم غلطی بگیرید.
همیشه مقدار مشخصی پول همراهتان داشته باشید
بهتر است همیشه میزان هزینه خریدتان را از قبل پیش‌بینی کنید. به همراه داشتن پول بیش از حد زیاد این احتمال را که شما خرید غیرضروری کنید، افزایش می‌دهد. شما باید همیشه یک کارت بانکی جداگانه برای خرید همراه خود داشته باشید.
در این کارت تنها مبلغی را برای خودتان واریز کنید که برای خرید نیاز دارید. معمولا افرادی که با کارت بانکی اصلی خود به خرید می‌روند، بیشتر از دیگران دست به خریدهای غیرضروری می‌زنند.
خودتان را با دیگران مقایسه نکنید
سعی کنید از داشته‌هایتان راضی باشید و خود را با دیگران مقایسه نکنید. اگر چنین حسی در شما همواره وجود دارد یعنی دچار باورهای غلطی هستید. تنها با تلاش مداوم در کار است که می‌توانید چیزهای بهتری را بخرید.
سخن نهایی
ریشه مشکل وسواس خرید و جنون به آن، مربوط به احساس افسردگی، عزت نفس کم و اعتماد به‌نفس پایین است. این افراد در تلاش هستند تا با این کار از مشکلات دیگر خود فرار کرده یا از این طریق توجه دیگران را به خود جلب کنند. آن‌ها در نهایت با مشکلاتی مثل بدهی‌های مالی مواجه می‌شوند. برای مقابله با وسواس خرید آنی داشتن برنامه‌ریزی و مراجعه به روانپزشک موثرترین راه است.
آیا شما هم تجربیاتی در مورد وسواس خرید دارید؟با ما به اشتراک بگذارید. گروه مشاوره نیک همراه با مشاوره های حضوری، آنلاین و تلفنی نقش مهمی در بهبود شرایط زوجین و حل اختلافات بر عهده دارد.
021-28424894
