علت زودرنجی و حساسیت شدید در افراد به‌خاطر پایین بودن اعتماد به‌نفس آن‌ها است. افراد زیادی از این مشکل رنج می‌برند و فعالیت اجتماعی آن‌ها به خطر می‌افتد.
آن‌ها معمولا خیلی سریع از حرف‌های دیگران ناراحت می‌شوند و قهر می‌کنند. برای اجتناب از آزردگی نیز ارتباط خود را با دیگران کمتر می‌کنند که البته تصمیمی اشتباه است. کسانی که زودرنج هستند، افکار منفی نسبت به رفتار سایرین دارند. از طرفی همیشه تنهایی را به بودن در جمع ترجیح می‌دهند و تبدیل به افرادی گوشه‌گیر می‌شوند.
زودرنجی و حساسیت شدید در روانشناسی تحریک‌پذیری زیاد نام دارد. این افراد بیش از سایرین تحت تاثیر رویدادهای اطرافشان قرار می‌گیرند و آزرده می‌شوند.
در این مقاله علت زودرنجی و نشانه‌های آن را بررسی می‌کنیم، به‌علاوه در مورد درمان این مشکل نیز راهکارهایی را ارائه می‌دهیم. پس تا انتها همراه ما بمانید.
علت زودرنجی افراد چیست؟
زودرنجی به علل مختلفی در فرد بروز پیدا می‌کند که به چند مورد آن اشاره می‌کنیم:
اختلال شخصیت و بیماری روحی
اختلال شخصیت و بیماری روحی می‌تواند یکی از علل زودرنجی فرد باشد. این افراد حساسیت شدیدی نسبت به مسائل پیرامون خود دارند.
گاهی این حساسیت تبدیل به وسواس فکری می‌شود که فرد را می‌آزارد. چنین کسانی مدام رفتار دیگران را با معیارهای خود می‌سنجند و نگرشی منفی دارند.
افسردگی
علت زودرنجی را می‌توان با افسردگی مرتبط دانست. افسردگی نشانه‌های زیادی دارد و یکی از آن‌ها زودرنجی یا تحریک‌پذیریا بیش از حد است. در موارد حاد فرد پرخاشگر می‌شود و ممکن است حتی رو به مواد مخدر بیاورد. این حالت در مردان بیشتر نمود پیدا می‌کند.
اگر بیش از دو هفته علائمی مانند احساس گناه، بی‌ارزشی، خستگی، سردرد، تغییر اشتها و وزن داشتید، احتمال ابتلا به افسردگی وجود دارد.
خانواده و شیوه تربیتی
گاهی خانواده و شیوه‌های تربیتی نیز در بروز چنین رفتاری موثر هستند. تعداد فرزندان، توجه یا بی‌توجهی بیش از حد به کودک در خانواده و ترتیب فرزندان، می‌تواند از عوامل دیگر زودرنجی باشند.
فرزندانی که در کودکی توجه زیادی از والدین دریافت می‌کنند در بزرگسالی زودرنج می‌شوند. عکس آن هم صادق است. کسانی که بیش از حد در خانواده نادیده گرفته شده‌اند، به زودرنجی دچار می‌شوند.
البته گاهی مجموعه‌ای از این عوامل در زودرنجی فرد نقش دارند. عواملی که مربوط به ویژگی‌های شخصیتی، محیطی و زیستی فرد می‌شوند.
اعتماد به‌نفس پایین
علت زودرنجی ممکن است به‌خاطر اعتماد به‌نفس پایین شخص باشد و در واقع رابطه مستقیمی بین زودرنجی و اعتماد به‌نفس وجود دارد. چنین فردی توانایی کمتری در پذیرش نظرات دیگران دارد و حساس و زودرنج است.
استرس طولانی مدت
زندگی فراز و نشیب‌های زیادی دارد. گاهی گذراندن یک دوره پر استرس می‌تواند فرد را به زودرنجی مبتلا کند. مشکلات کاری، مالی، غم و اندوه فشار وارد می‌کند و شخص کنترل خود را از دست می‌دهد. مدیریت احساسات در این مواقع کمی دشوار است و نیاز به مهارت کافی دارد.
افراد در شرایط استرس‌زا حساس‌تر می‌شوند و باید مراقب باشند. از طرفی استرس طولانی مدت منجر به افسردگی می‌شود.
کمبود خواب
نداشتن خواب کافی و با کیفیت می‌تواند فرد را در طول روز تحریک‌پذیر کند. هر فرد بزرگسال به 7 ساعت خواب و فرد نوجوان به 8 تا 10 ساعت خواب شبانه نیاز دارد.
علت زودرنجی در کودکان
علت زودرنجی در کودکان ممکن است به خاطر خشونت والدین، مشغله آن‌ها، تاثیر هم‌سن و سالان، خستگی، گرسنگی و عوامل بسیار دیگر باشد. همچنین کم‌توجهی والدین به کودک یکی از علل زودرنجی کودکان است.
علت زودرنجی در نوجوانان
علت زودرنجی در نوجوانان تغییرات جسمی و روحی آن‌ها است. در این سن نوجوان خود را با سایرین مقایسه می‌کند. کمرویی نیز می‌تواند یکی دیگر از عوامل زودرنجی در نوجوانان باشد. بنابراین به‌عنوان یک والد به خواسته‌های آنان اهمیت دهید تا زودرنج و عصبی نشوند.
توجه نکردن والدین به نوجوان نیز از علل آسیب‌زایی است که موجب زودرنجی می‌شود.
علت زودرنجی در زنان
علت زودرنجی در زنان و مردان ممکن است مشترک باشد و به عوامل زیادی بستگی دارد. گاهی نیز کم‌خونی دلیل حساسیت و زودرنجی در زنان می‌شود.
علت زودرنجی در بارداری
زودرنجی زنان در دوران بارداری شایع است. علت زودرنجی زنان در دوران بارداری و سه ماهه اول آن را می‌توان با تغییرات هورمونی مرتبط دانست. ممکن است زنان در این دوران کمی پرخاشگر شوند یا زود گریه کنند.
نشانه‌های زودرنجی را بشناسیم
توجه داشته باشید که ممکن است شما در یک دوره از زندگیتان با این نشانه‌ها روبه‌رو شده باشید. منظور ما بیشتر افرادی است که همیشه چنین نشانه‌هایی را دارند.
اگر این نشانه‌ها مدت زمان زیادی همراهتان بوده‌اند، باید در صدد رفع آن‌ها و درمان باشید. این وضعیت را جدی بگیرید، چون در آینده ممکن است تبدیل به افسردگی و اختلالات دیگر شود. اجازه دهید بعضی نشانه‌های زودرنجی را در لیست زیر معرفی کنیم:
- وجود اضطراب و تنش در بیشتر موقعیت‌های زندگی
- داشتن افکار یا احساسات منفی
- دچار شدن به استرس در زمان تغییر روال معمولی زندگی
- احساس خشم و نداشتن رضایت از جامعه
- ترس از طرد شدن
- ناراحتی در محیط‌های شلوغ
- احساس ناراحتی بیش از حد از اخبار بد
- احساس ناراحتی از صدای بلند، عطرهای قوی و روشنایی زیاد
- داشتن حس نارضایتی از زندگی خود
- نگرانی از مورد قضاوت قرار گرفتن
- پذیرفتن انتقادات دیگران
- ترک کردن فردی که از او رنجیده‌اند.
- اهمیت دادن به نظرات اطرافیان در مورد خود
- تمایل به تنهایی و انجام کارهای شخصی
- احساس ناراحتی در جمع
همچنین بخوانید: اولویت های زندگی را چطور تشخیص دهیم و برای آن‌ها تلاش کنیم
علائمی که فرد زودرنج ممکن است تجربه کند
یک فرد زودرنج علاوه بر ناراحتی از موضوع ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کند:
- تعریق بیش از حد
- ضربان قلب بالا
- گیجی و مشکل در تمرکز
- تنفس سطحی و تند
آیا زودرنجی درمان خاصی دارد؟
پس از مشخص شدن علت زودرنجی باید به درمان آن بپردازیم. درمان زودرنجی نیاز به یادگیری مهارت‌هایی دارد. مهارت‌هایی مانند تنظیم هیجان و کنترل احساسات می‌تواند به درمان آن کمک کند. برای درمان زودرنجی خود می‌توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید:
دید منطقی نسبت به مسائل داشته باشید
برخی افراد زودرنج سعی می‌کنند از اطرافیان فاصله بگیرند. آن‌ها تصور می‌کنند با حفظ فاصله می‌توانند خود را از آزار دیدن مصون نگه دارند. به جای چنین کاری بهتر است دید منطقی نسبت به مسائل و موضوعات پیرامون خود داشته باشید.
حتی بهتر است به چیزهای مثبت فکر کنید و سپاسگزار آن‌ها باشید. در زندگی هر فرد کسانی هستند که موجب خوشحالی او می‌شوند. به آن‌ها فکر کرده و خدا را به خاطر بودنشان شکر کنید. آن وقت خواهید فهمید که مسائلی که بزرگ کرده‌اید، چه‌قدر بی‌اهمیت بوده‌اند.
پیدا کردن علت رنجش
سعی کنید علت زودرنجی و منشاء به وجود آمدن آن را پیدا کنید. ببینید چه چیزی و چرا ناراحتتان کرده است. حالا فکر کنید باید چه کاری انجام دهید تا این رنجش را کاهش دهید. گاهی از کاهی کوه ساخته‌اید و همین موضوع باعث واکنش شدیدتان شده است. مسائل ساده‌تر از چیزی هستند که فکر کرده‌اید و دلیلی برای این همه رنجش وجود ندارد.
از دیگران فاصله نگیرید
گفتیم که افراد بسیار حساس خیلی زود از دیگران فاصله می‌گیرند و دچار افسردگی می‌شوند. زودرنج‌ها معمولا تنهایی را به بودن در جمع ترجیح می‌دهند، چون می‌ترسند کسی آزارشان دهد. بنابراین از جمع فاصله می‌گیرند. این فاصله‌گیری افکار منفی را در آن‌ها قدرت می‌بخشد.
فاصله گرفتن از دیگران نه تنها اوضاع را بهتر نمی‌کند، بلکه حساسیت‌های بیشتری را به‌وجود می‌آورد. هر چند فرد زودرنج از این فاصله گرفتن پشیمان می‌شود اما دست خودش نیست. ممکن است حتی گاهی در صدد جبران اشتباهش بر بیاید اما خیلی زود دوباره به روال قبل برمی‌گردد. بنابراین مشکل حادتر می‌شود و حساسیت‌ها تشدید می‌یابد.
یکی از بهترین روش‌های درمان این افراد قرار گرفتن بیشتر در موقعیت‌های اجتماعی است و اصلا نباید رفت‌وآمد با سایرین را قطع کرد.
اطرافیان مراقب باشند
اگر اطراف شما فرد زودرنجی است، شما باید شما نیز مراقب رفتارتان باشید و به او کمک کنید. باید علت زودرنجی او را بشناسید تا بتوانید کمک کنید. چگونگی رفتار شما در تشدید این حالت در فرد اهمیت دارد. سخت‌گیری زیاد یا بی‌اهیمتی نیز می‌تواند اوضاع را بدتر کند.
از لحن، زبان بدن و رفتار درستی استفاده کنید که مناسب شخصیت فرد زودرنج است. به او کمک کنید موقعیت‌ها را بشناسد.
اعتماد به‌نفس خود را تقویت کنید
یکی از راههای درمان زودرنجی تقویت اعتماد به‌نفس است. به شناخت خوبی از خودتان دست پیدا کنید. مهارت‌های ارتباطیتان را قوی کنید و یاد بگیرید در هر رابطه چطور می‌توانید بهتر رفتار کنید.
شاید به‌خاطر اعتماد به‌نفس پایین حرف‌های دیگران را به خود نسبت دهید اما بسیاری از حرف‌های دیگران ربطی به شما ندارد.
به تربیت بچه‌ها اهمیت دهید
شیوه تربیتی پدر و مادر نیز علت زودرنجی افراد است. گاهی آن‌ها به دلیل دوست داشتن زیاد بچه‌های خود، اجازه تجربه موقعیت‌های دشوار یا سخت را به آن‌ها نمی‌دهند. گرچه باید بچه‌ها را طوری تربیت کرد که واقعیت را قبول کنند و بتوانند با آن روبه‌رو شوند.
انرژی‌های منفی را کاهش دهید
افراد زودرنج کنترل خود را زودتر از دست می‌دهند و چون خیلی زود می‌رنجند، با همه سر ناسازگاری و دعوا دارند. اما در چنین مواقعی بهتر است از آن موقعیت کمی دور شد و خشم خود را به شکلی دیگر خالی کرد. برای مثال به پیاده‌روی بروید یا با صدای بلند فریاد بزنید تا تخلیه شوید.
سخن نهایی
افراد بسیار حساس با یافتن علت زودرنجی خود به بهبود روابط و حالت روحیشان کمک زیادی خواهند کرد. پس از یافتن دلیل به وجود آمدن رنجش می‌توانید با تکنیک‌های گفته شده خود را درمان کنید.
اگر فکر می‌کنید نیاز به مشاور و روانشناس دارید، حتما با فردی متخصص مشورت کنید. اما بدانید که حل این مشکل با کناره‌گیری از دیگران و منزوی شدن میسر نخواهد شد.
آیا شما هم تجربه زودرنجی دارید؟ با ما به اشتراک بگذارید. ما در گروه مشاوره نیک همراه با مشاوره های حضوری، آنلاین و تلفنی به شما کمک می‌کنیم تا با ارائه راهکارهایی به احساس زودرنجی خود غلبه کنید و با کنترل بیشتر خود از زندگی رضایتمندی بالایی داشته باشید.
021-28424894
