افسردگی پس از زایمان نوعی بیماری روحی است که بعد از به دنیا آوردن نوزاد در مادران اتفاق می‌افتد. این مشکل می‌تواند در عملکرد مادران جدید اختلال ایجاد کند. ترجمه افسردگی پس از زایمان به انگلیسی Postpartum depression یا PPD است.
خیلی مهم است که اطرافیان کسانی که به‌تازگی مادر شده‌اند گوش به زنگ باشند، زیرا این بیماری می‌تواند آسیب‌های زیادی به روان مادر وارد کند. البته به خاطر اطلاع‌رسانی ضعیف به خانواده‌ها افراد دقیقا نمی‌دانند که این نوع افسردگی چیست.
بهتر است بدانید که این مشکل روحی قابل درمان بوده و اقدام سریع برای آن بسیار کلیدی است. با این کار مادر سریع‌تر می‌تواند سلامت روحی خود را باز یابد و از دوران نوزادی فرزندش لذت ببرد. پس برای آگاهی در مورد علائم و نحوه درمان افسردگی بعد از زایمان تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
علائم افسردگی پس از زایمان
با توجه به فرآیند طاقت‌فرسای زایمان و تغییر روند معمول زندگی افرادی که اخیرا مادر شده‌اند، کاملا طبیعی است که آن‌ها احساس خستگی، بدخلقی یا سرگیجه کنند.
اما زمانی که این علائم در توانایی مادر برای نگهداری و مراقبت از فرزند خود اختلال ایجاد کند، می‌تواند نشانه‌ای برای افسردگی پس از زایمان باشد. علائم این بیماری برای همه یکسان نیست و ممکن است به‌صورت روزانه نوسان داشته باشد.
در فهرست زیر بعضی از علائمی را که مادران زمان این بیماری تجربه می‌کنند، نام بردیم:
- نوسانات خلقی
- اضطراب
- غمگینی
- تحریک پذیری
- احساس غرق شدن
- گریه
- مشکلات اشتها
- مشکل داشتن در خواب
- گریه و احساس غم و اندوه غیر قابل توضیح
- خستگی و ناتوانی در خوابیدن
- غذا خوردن خیلی کم یا زیاد
- دردهای غیر قابل توضیح
- تغییرات ناگهانی در خلق و خو
- احساس قطع ارتباط با نوزاد جدید
- احساس گناه در مورد تجربه نکردن شادی
- مشکل در تصمیم‌گیری
- علاقه نداشتن به فعالیت‌هایی که قبلا از انجام آن‌ها لذت می بردید.
- تحریک‌پذیری، اضطراب و عصبانیت که گاهی از کنترل خارج می‌شود.
- مشکل در تمرکز، انجام دادن کارها و به خاطر سپردن مسائل
- احساس ناامیدی و درماندگی
- افکار مزاحم در مورد آسیب رساندن به خود یا آسیب رساندن به نوزاد
این علائم اغلب چند هفته بعد زایمان ظاهر می‌شوند. روند این بیماری این‌طور است که گاهی به‌صورت موقت فروکش می‌کند و بعد از مدتی ناگهان دوباره شعله‌ور می‌شود.
تشخیص افسردگی بعد از زایمان
پزشک یا روانشناس می‌تواند افسردگی بعد از زایمان را تشخیص دهد، البته این موضوع بعد از مصاحبه و ارزیابی اتفاق می‌افتد.
به‌طور معمول روانشناس در تمام جلسات خود با مادر از او می‌پرسند که آیا افکار آسیب رساندن به خود یا فرزندش یا احساس ناراحتی را داشته است. مطرح کردن این سوالات بخشی از فرآیند غربالگری افسردگی پس از زایمان است.
پزشکان ممکن است بعضی از آزمایش‌ها را انجام دهند تا انواع مشکلات سلامتی را که ممکن است در بروز علائم نقش داشته باشند، رد یا تایید کنند. به‌عنوان مثال، شرایط تیروئید می‌تواند روی بروز این مشکل روحی تاثیر بگذارد.
اگر با آزمایش‌ها تمامی مشکلات جسمانی مسبب این بیماری رد شدند، می‌توانیم نتیجه بگیریم که فرد دچار افسردگی بعد از زایمان شده است. افراد مبتلا به افسردگی ممکن است از نشانه های افسردگی اطلاع نداشته باشند و یا نپذیرند که دچار افسردگی شده اند. اگر گمان می کنید که یکی از اطرافیانتان دچار افسردگی پس از زایمان است، به او کمک کنید. صبر نکنید و او را متقاعد کنید که با شما نزد روانشناس بیاید.
درمان افسردگی بعد از زایمان
درمان این بیماری ممکن است شامل دارو، روان‌درمانی و یا ترکیبی از این دو باشد و دارودرمانی موثرترین راه است. داروها با کنترل مواد شیمیایی موجود در مغز که تنظیم‌کننده احساسات هستند، روحیه فرد را تغییر می‌دهند اما ممکن است چند هفته طول بکشد تا عمل کنند.
گاهی اولین داروی ضد افسردگی اثر نمی‌کند، بنابراین پزشک ممکن است یک داروی جدید را تجویز کند. از طرفی مصرف بعضی از داروها در صورت شیردهی بی‌خطر است، اما زمان مصرف تعدادی دیگر باید مراقب بود.
پزشک گزینه‌های درمانی و همچنین هر عوارض جانبی را که ممکن است تجربه کنید با شما در میان خواهد گذاشت. از طرفی او ممکن است شما را به یک روان‌درمانگر ارجاع دهد.
یک متخصص بهداشت روان که می‌تواند روانشناس یا مشاور باشد می‌تواند کمک کند تا راههای سالمی را برای مقابله با استرس به همراه راهبردهایی برای روبرو شدن با افسردگی پیدا کنید. با این راهکارها فرد کم‌کم بهبود پیدا می‌کند و می‌تواند رابطه بهتر و موثری با فرزند خود داشته باشد.
علل افسردگی پس از زایمان
براساس آمار این بیماری تا 15 درصد از مادران را تحت تاثیر قرار می دهد. با آن‌که تمام دلایلی که برخی از مادران به افسردگی پس از زایمان مبتلا می‌شوند کاملا شناخته شده نیستند، اما تحقیقات اخیر چندین عامل خطر را شناسایی کردند.
عوامل خطر روانی اجتماعی برای این نوع بیماری عبارت هستند از:
- افسردگی و اضطراب در دوران بارداری
- رویدادهای استرس‌زای زندگی در دوران بارداری
- حمایت اجتماعی ضعیف
- تعارض در رابطه
- درآمد کم
- وضعیت مهاجرت
- سن کم مادر
- پشتیبانی کم شریک زندگی
افسردگی پس از زایمان ممکن است با حساسیت به نوسانات هورمونی مرتبط باشد. زنانی که قبلا این عارضه را داشتند، احتمال دارد در حاملگی‌های دیگر هم آن را تجربه کنند.
نوسانات طبیعی سطوح هورمونی در دوران بارداری و پس از زایمان می‌توانند الگوی خواب فرد را تغییر دهند. از طرفی این وقفه‌ها در خواب می‌تواند به شروع این افسردگی کمک کند. نتایج یک مطالعه نشان داده است که مشکل به خواب رفتن در طول سه ماه اول پس از زایمان می تواند یک عامل خطر باشد.
پیشگیری افسردگی بعد از زایمان
مهم است که بعد از پدیدار شدن علائم افسردگی پس از زایمان به فکر درمان آن باشید. زنان مبتلا به این بیماری علاوه بر تجربه درد عاطفی، بیشتر در معرض افکار خودکشی قرار می‌گیرند. اگر چنین افکاری را دارید برای حمایت و کمک گرفتن به یک مشاور یا روانشناس مراجعه کنید.
یکی از مشکلاتی که به‌وجود می‌آید این است که ممکن است مادر نتواند با فرزند خود ارتباط عاطفی درستی برقرار کند. این موضوع می‌تواند عواقب طولانی مدتی برای فرزندان و خانواده‌ها داشته باشد و همچنین روی روابط زوجین نیز تأثیر بگذارد.
برخی از افراد ممکن است متوجه شوند که علائم مورد نظر خودبه‌خود برطرف شده است. عده‌ای دیگر ممکن است علائم خود را با دارو، درمان یا ترکیبی از این دو برطرف کنند. اکثر مادران بعد از حدود شش ماه از درمان احساس بهتری دارند.
عوارض افسردگی بعد از زایمان افسردگی پس از زایمان
می تواند در رابطه مادر و فرزند اختلال ایجاد کند و باعث مشکلات خانوادگی شود.
- این بیماری ممکن است ماهها یا بیشتر طول بکشد و گاهی اوقات به یک اختلال افسردگی مزمن تبدیل می شود. حتی در صورت درمان افسردگی پس از زایمان، خطر ابتلای زنان به انواع افسردگی را افزایش می دهد.
- برای پدران افسردگی می تواند تأثیر موجی داشته باشد و باعث ایجاد فشار عاطفی برای همه افراد نزدیک به نوزاد شود. زمانی که مادر افسرده است، ممکن است خطر افسردگی در پدر کودک نیز افزایش یابد.
- کودکانی که مادری افسرده دارند، بیشتر دچار مشکلات عاطفی و رفتاری، گریه بیش از حد و دیر حرف زدن هستند.
چگونه با افسردگی پس از زایمان کنار بیاییم
ممکن است برای شما سخت باشد که از دیگران کمک بگیرید ولی این کار برای مقابله با افسردگی بعد از زایمان حیاتی و مهم است. بسیاری از کسانی که به‌تازگی مادر شده‌اند، از غمگین بودن خود احساس گناه می‌کنند و خود این احساس گناه هم از افسردگی بعد از زایمان نشات می‌گیرد.
اما باید بدانید که این بیماری می‌تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد. بنابراین مهم است که به یاد داشته باشید که چنین احساسی نشانه ضعف نیست و ثابت نمی‌کند شما مادر بدی هستید.
می‌توانید از کسی بخواهید بچه‌تان را برای شما نگه دارد یا یک پرستار بچه استخدام کنید تا مدتی را به استراحت بگذرانید. شاید برخی از دوستان و آشنایان بخواهند در مراقبت از کودک به شما کمک کنند ولی ندانند که چگونه این کار را انجام دهند.
ممکن است این وضعیت برای شما طاقت‌فرسا باشد اما خودتان را کنترل کنید. چون زمان تجربه افسردگی پس از زایمان، مهم است که از خودتان مراقبت کنید. البته زمانی که شما از نوزاد خود نیز مراقبت می‌کنید، انجام آن می‌تواند دشوار باشد.
با این‌حال داشتن یک رژیم سالم و ورزش در صورتی که پزشکتان اجازه بدهد، در کنار استراحت کافی می‌تواتند کمک کنند احساس بهتری داشته باشید.
سخن نهایی
اگر فکر می‌کنید که دچار افسردگی بعد از زایمان شده‌‌اید، فورا پزشک خود را در جریان آن بگذارید یا سعی کنید از مشاوره افسردگی بهره ببرید.
راجع به حالتان با نزدیکانتان، مخصوصا همسر خود، حرف بزنید و علائم خود را به آن‌ها بگویید. ممکن است این بیماری بین شما و همسرتان جدایی بیندازد، پس برای بهبود روابط خود توصیه می‌کنیم از خدمات مشاوره زوج کمک بگیرید.
